,,Jedną stopą na wewnątrz i jedną na zewnątrz - oto czym jest Asperger. Czasami myślę, dlaczego właśnie ja; A kiedy indziej, że to najlepsze, co może być. Być trochę innym niż większość powoduje, że czujesz się jak drugi po zwycięzcy. Nikt nie rozumie tak naprawdę, jak trudno spełnić wymagania. Wyglądam jak zwyczajne dziecko, ale drobiazgi doprowadzają mnie do szału'' ( Attwood, 2006, str.38)
ZESPÓŁ ASPERGERA - to zaburzenie rozwojowe, znajdujące się w autystycznym spektrum. Charakteryzuje się trudnościami w następujących dziedzinach:
1. interakcje społeczne
2. komunikacja
3. wyobraźnia ( trudność wyobrażenia sobie co myślą inni, dlaczego myślą inaczej niż ja)
4. nadwrażliwość sensoryczna ( jasne światło, hałas, smak, dotyk, zapach )
Z.A. przejawia się na wiele sposobów - nie zdarza się, by dwoje dzieci miało takie same objawy, ale najczęstsze symptomy ( ujmując to, całkiem ogólnie ) to:
UCZCIWOŚĆ
- nie rozumie dlaczego ludzie kłamią; mówi dokładnie to, co myśli; jest lojalne w przywiązaniu do ludzi;
KREATYWNOŚĆ
-stosuje metody, które samo wymyśliło, aniżeli metody konwencjonalne; odróżnienie fikcji od rzeczywistości stanowi dla niego dużą trudność; przejawia zdolności muzyczne, artystyczne, dramatyczne
SZCZEGÓLNE ZAINTERESOWANIA - OBSESJE
- interesuje się zwykle jednym lub kilkoma przedmiotami; chłonie wiedzę na temat aktualnego przedmiotu zainteresowania; posiada wiedzę przewyższającą niekiedy dorosłych; posiadanie wiedzy większej niż inni daje mu poczucie bezpieczeństwa
RUTYNA
- lubi wiedzieć, co się ma wydarzyć; nie lubi zmian lub odstępstw od normy; o każdej zmianie pragnie być informowane możliwie, jak najszybciej
INTERAKCJE SPOŁECZNE
- ma trudności w odczytywaniu społecznych sygnałów i języka ciała( w nieodpowiednim momencie przerywa rozmowę; źle interpretuje wyraz twarzy; czekanie na swoją kolej bywa bardzo trudne; zależy mu na znalezieniu przyjaciół, ale towarzysko jest ,,niezdarne'')
- prezentuje wysoki poziom stresu - w momencie kryzysowego stresu miewa skłonności do powtarzania czegoś bez przerwy; męczy się fizycznie i psychicznie
- posiada trudności w wyrażaniu emocji - czasem zachowuje się bardziej emocjonalnie, niż wymaga tego sytuacja; miewa gwałtowny temperament; może śmiać się w najmniej odpowiedniej sytuacji;
- miewa trudności w odczytywaniu emocji innych ludzi - bywa , że słucha tego, co się mówi, ale błędnie interpretuje wyraz twarzy osoby mówiącej i nie rozróżnia tonu głosu, więc tylko częściowo rozumie, to, co zostało powiedziane
- posiada trudności w zakresie teorii umysłu - ma trudności w rozpracowywaniu, co inna osoba może myśleć; może mieć trudności z rozumieniem czytanego tekstu, zwłaszcza jeśli odnosi się on do ludzi;
- kontrolowana zabawa - ma potrzebę kontrolowania gier i zabaw; posiada skłonności do uczestniczenia w zabawach, które naśladują rzeczywistość; nie lubi rywalizacji;
INTELEKT
- myśli dosłownie - to, co słyszy odbiera bardzo dosłownie ( np. słysząc ,,gdyby kózka nie skakała , to by nóżki nie złamała'' - szuka kozy ze złamana nogą )
- pamięć wizualna - zapamiętuje za pomocą scen i obrazów
- pamięć długoterminowa- potrafi przypomnieć sobie - zwłaszcza obrazy - z dawnych lat; ma trudności z przyswajaniem sekwencji rzeczy, o których się mówi;
- trudności w myśleniu perspektywicznym - trudno mu przewidzieć skutki
- sztywne myślenie - dzieli świat w kategoriach czarno - biały; nie lubi dwuznaczności; traci wątek, jeśli przerwie mu się tok mówienia lub myślenia; nie lubi niespodzianek;
- perfekcjonista - boi sie krytyki i tego, że w porównaniu z innymi wypadnie gorzej; nie znosi porażek; działania związane z rywalizacja są dla niego bardzo stresujące;
STRONA FIZYCZNA
- niezdarność motoryczna - często ma specyficzny sposób chodzenia; bywa, że niewyraźnie pisze; ma trudności z utrzymaniem równowagi; posiada skłonności do odrzucania sportów związanych z rywalizacja drużynową
- wrażliwość sensoryczna - niektóre zapachy, dźwięki, smaki mogą być tak nieprzyjemne, że graniczą z torturą;
- bodźce wizualne - jasne i migające światło może być trudne do zniesienia; bywa, że drażni go spojrzenie innych;
- bodźce słuchowe - głośna muzyka bywa drażniąca; czasami słyszy coś, zanim usłyszą to inni
- bodźce dotykowe - może nie znosić dotyku niektórych materiałów; czasami czyjś dotyk może sprawiać mu ból
- bodźce węchowe - silne zapachy mogą być dla niego porażające
- słaby zmysł przestrzeni - potrzebuje wiele wizualnych wskazówek pomagających znaleźć kierunek
- kłopoty z koordynacja bilateralną - harmonijne ruchy obu stron ciała mogą być dla niego trudne
- problemy z percepcją wizualną - ma trudności w ocenie bliskości przedmiotu; może być mu trudno patrzeć na kogoś i jednocześnie mówić, gdyż ma zbyt wiele informacji wizualnych i słuchowych do przetworzenia w tym samym czasie; może mieć trudności w schodzeniu ze schodów, ze względu na dezorientację wizualną
- wysoki próg bólu - może sprawiać wrażenie, że nie odczuwa niskiego poziomu bólu; bywa, że wyraża ból przez zachowanie - nie skarży się ale jest poirytowane; może być albo zbyt wrażliwe, albo za mało wrażliwe na temperaturę;
PROŚBY DZIECKA Z ZESPOŁEM ASPERGERA, czyli jak ułatwić mu funkcjonowanie
1. Potrzebuję jasnych i czytelnych zasad.
2. Chcę wiedzieć , jaki jest porządek dnia, czuję się wtedy bezpiecznie.
3. Powiedz mi, co czujesz, co oznacza twoja mina - chcę się tego nauczyć.
4. Daj mi wskazówki, jak radzić sobie w nowych dla mnie sytuacjach.
5. Przypomnij mi, żebym się zatrzymał i ciebie wysłuchał.
6. Mów do mnie wprost - bez przenośni i dwuznaczności.
7. Chwal mnie - bardzo tego potrzebuje.
8. Wiem, że bywam męczący, ale staram się to zmienić, kiedy okazujesz mi miłość i akceptację.
9. Nie izoluj mnie od ludzi - ja ich potrzebuje do normalnego życia.
10. Nie obrażaj się, gdy powiem, co myślę, nie chciałem cię urazić.
Nauczanie dziecka z Z.A. jest ogromnym wyzwaniem i bywa bardzo trudne. Uważam jednak, że praca ta daje bardzo dużo satysfakcji, jest niezwykłym doświadczeniem, bo i same dzieci są niezwykłe. Często niezrozumiane przez innych, wyglądają jak każde inne dziecko. Ich niepełnosprawności nie widać i dlatego jest im bardzo trudno obronić się przed negatywnym nastawieniem otoczenia oraz wykluczeniem. Tak naprawdę są to osoby niezwykle wrażliwe, z olbrzymim potencjałem. Dobrze prowadzone rozkwitną, będą samodzielne, a akceptację i sympatię, jaką im okażemy, oddadzą nam w dwójnasób.
NIE ZMARNUJMY TYCH WARTOŚCIOWYCH JEDNOSTEK - TYCH NIEZWYKŁYCH ZWYKŁYCH DZIECI.
mgr Monika Nyk